همه چیز درباره هورمون پروژسترون و علائم بالا یا پایین بودنش
پروژسترون هورمون استروئیدی است که در بدن خانم ها توسط جسم زرد، بعد از تخمک گذاری در نیمه ی دوم چرخه ی قاعدگی تولید می شود. پروژسترون در بروز صفات و رفتارهای جنسی، ارتقاء باروری، جلوگیری از سقط جنین، جلوگیری از زایمان زودرس، سندرم پیش از قاعدگی و… نقش دارد و مقدار کم و زیاد آن مشکلات فراوانی را برای خانم ها ایجاد می کند. با این بخش از بهداشت و سلامت رویش همراه شوید تا بیشتر درباره پروژسترون و مشکلات عدم تعادل این هورمون جنسی آشنا شوید.
هورمون پروژسترون چیست؟
پروژسترون هورمونی استروئیدی است که عمدتا به آماده سازی رحم برای باروری و حفظ بارداری کمک می کند. دو نوع پروژسترون وجود دارد:استروئید و غیر استروئید. هورمون های استروئیدی پروژسترون درون زا هستند و از کلسترول ایجاد می شوند.
هورمون های پروژسترون غیر استروئیدی به طور مصنوعی تولید می شوند و اغلب برای کنترل بارداری و HRT استفاده می شوند. اگرچه در آزمایشگاه ها تولید می شوند، اما تأثیر مفیدی بر سلامت بدن دارند.
بسیاری از زنان پروژسترون را با باروری و بارداری مرتبط می دانند. با این حال، همانند استروژن، پروژسترون در بهبود جسمی و روانی همه زنان نقش فعالی دارد و به سلامت کلی سیستم تناسلی زنان کمک می کند.
روال و مراحل تولید پروژسترون
تولید پروژسترون بر اساس چرخه قاعدگی، مکان خود را تغییر می دهد. در زنان غیر باردار، بیشتر پروژسترون در غدد فوق کلیوی قبل از تخمک گذاری و در تخمدان بعد از تخمک گذاری تولید می شود و اگر تخمک بارور شود ، تولید پروژسترون در نهایت به جفت منتقل می شود.
پروژسترون پس از تولید و ترشح به خون منتقل و به مکان های گیرنده هورمون متصل می شود و بر رفتار سلول تأثیر می گذارد. این عامل می تواند بر سلامت زنان تأثیر مثبت یا منفی بگذارد.
کارایی و اهمیت هورمون پروژسترون در زنان
پروژسترون می تواند بر سلامت زنان تأثیر مثبت یا منفی بگذارد و در بارداری ، زایمان و … نقش دارد. برخی از کاربردهای پروژسترون عبارتند از:
پروژسترون و بارداری
در طول بارداری، برای انجام مسئولیت های مختلف، مقادیر زیادی پروژسترون تا زمان زایمان مورد نیاز است. پروژسترون بر روی رحم عمل می کند و در آماده سازی تخمک های بارور شده برای کاشت کمک می کند.
این عمل تا زمانی که جفت به طور کامل رشد کند، به حفظ بارداری کمک شایانی می نماید. این هورمون نه تنهابه ایجاد جفت و رشد صحیح جنین کمک بلکه شیردهی را تا پس از زایمان حفظ و عضلات دیواره لگن را تقویت می کند.
پروژسترون و یائسگی
زنانی که در سنین یائسگی قرار دارند تولید پروژسترون در آنها به طور طبیعی کاهش می یابد و می تواند موجب کاهش تخمک گذاری یا عدم تخمک گذاری شود. پروژسترون با شروع یائسگی به شدت کاهش می یابد زیرا این هورمون در سایر نقاط بدن به میزان کمتری تولید می شود.
پروژسترون و سندروم پیش از قاعدگی
از لحاظ علمی وقوع سندروم پیش از قاعدگی به سبب فقدان پروژسترون در جریان خون اثبات نشده است اما یافته ها نشان می دهد استفاده از پروژسترون ۱۲ تا ۱۴ روز قبل از شروع عادت ماهیانه می تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد.
پروژسترون و زایمان
جفت جنین پروژسترون را در طول بارداری تولید میکند. افسردگی پس از زایمان ممکن است به دلیل کاهش میزان پروژسترون پس از تولد باشد پس پروژسترون میتواند برای درمان افسردگی پس از زایمان نیز استفاده شود.
تاثیر و نقش پروژسترون در بدن زنان
پروژسترون بر روی اندام های مختلف، از جمله پستان ها تخمدان، واژن، رحم، مغز استخوان ها، سیستم های قلبی عروقی و ایمنی بدن کلیه ها و جگر تاثیر می گذارد. عملکرد پروژسترون در بدن عبارتند از:
- بهبود سلامت کلی دستگاه تولید مثل
- ایجاد اثرات آرام بخش در مغز
- کمک به حفظ تراکم استخوان
- حمایت از سلامت قلب و عروق
- تعدیل فعالیت سیستم ایمنی بدن
- کمک به عملکردهای کبد و کلیه
میزان و سطح عادی پروژسترون
- قبل از تخمک گذاری کمتر از ۰٫۸۹
- تخمک گذاری کمتر یا برابر با ۱۲
- بعد از تخمک گذاری ۱٫۸ تا ۲۴
- سه ماهه اول بارداری ۱۱ تا ۴۴
- سه ماهه دوم بارداری ۲۵ تا ۸۳
- سه ماهه سوم بارداری ۵۸ تا ۲۱۴
نکته: بالا بودن پروژسترون یا پایین بودن آن از طریق آزمایش خون اندازه گیری می شود. سطح این هورمون در طول ماه متفاوت می باشد.
علت بالا بودن پروژسترون در زنانی که باردار نیستند
- کیست های تخمدان
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
- سرطان آدرنال
- سرطان تخمدان
علائم پروژسترون بالا
- حساسیت پستان
- تغییرات خلقی مکرر
- اضطراب
- احساس افسردگی
- نفخ
- کاهش میل جنسی
- بروز کیست های تخمدان به طور متناوب
- هایپرپلازی مادرزادی آدرنال
- علائم ابتلا به سرطان تخمدان
عوارض و اثرات احتمالی سطح بالای پروژسترون
در صورت عدم تعادل، سطح بالای پروژسترون می تواند بسیاری از تأثیرات مشابه سطح پایین پروژسترون را داشته باشد. مقادیر زیاد هورمون علائم مختلفی را در بدن ایجاد می کند، از جمله:
سینه ها
در طول غلبه بر استروژن، مسیرهای متابولیکی ممکن است پروژسترون را بلافاصله به تولید استروژن بیشتر بفرستند، اصلاح این عدم تعادل با مکمل های برون زا می تواند منجر به سطح بالای پروژسترون شود و باعث حساسیت پستان شود.
واژن
در زنان غیر باردار، پروژسترون اضافی ترشحات واژن را کاهش و سفت می سازد در حالی که خشکی ، خارش و تورم ایجاد می کند.
رحم
سطح بالای پروژسترون می تواند باعث قاعدگی سریعتر و لکه بینی غیرطبیعی بین دوره قاعدگی شود.
مغز
پروژسترون اضافی می تواند باعث خواب آلودگی یا بی خوابی، سردرد، میگرن و افسردگی شود. زنان همچنین ممکن است اضطراب و تغییر اشتها را در میان علائم دیگر تجربه کنند.
استخوان ها
در مطالب قبلی بخش بهداشت و سلامت رویش مدیا کامل خواندید که زنانی که از سطح بالای پروژسترون رنج می برند، ممکن است درد مفصل همراه با دردهای عضلانی را تجربه کنند.
سیستم قلبی عروقی
با تجمع پروژسترون در بافتهای چرب، در نهایت می توان گیرنده هورمون را غیرفعال کرد. این می تواند باعث اثر بیش از حد تحریک کننده توسط استروژن در بدن شود و علائمی مانند حمله قلبی را ایجاد کند.
سیستم ایمنی
علائم سطح بالای پروژسترون می تواند شامل آلرژی هایی باشد که ممکن است باعث کهیر ، بثورات و سایر بیماری های پوستی شود.
علت پایین بودن پروژسترون
- استروژن های محیطی
- تحت استرس بودن
- ورزش افراطی
علائم پایین بودن پروژسترون در بدن
- اختلالات عادت ماهانه
- احساس ضعف و خستگی
- افزایش وزن
- بیماری های پوستی
- استرس
- سردرد یا میگرن
عوارض و اثرات احتمالی سطح پایین پروژسترون
سطح پایین پروژسترون در بدن خانم ها مشکلات مختلفی را به وجود می آورد که عبارتند از:
سینه ها
در دوره یائسگی، سطح پروژسترون گاهی اوقات با غلبه بر سطح استروژن، باعث ایجاد حساسیت سینه و ایجادکیست می شود و افزایش سطح آن می تواند به کاهش درد، تورم و تشکیل کیست کمک کند.
تخمدان
استروژن بیش از حد و سطح پایین پروژسترون می تواند منجر به کیست تخمدان شود که می تواند یکی از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد.
واژن
اغلب اوقات، هنگامی که سطح استروژن بر میزان پروژسترون غلبه کند، خشکی واژن ایجاد می شود. همچنین سطح پایین پروژسترون می تواند باعث خونریزی غیرطبیعی واژن و در موارد وخیم باعث سرطان آندومتر شود.
رحم
سطح پایین پروژسترون می تواند باعث نقص فاز لوتئال شود، که در آن یک پوشش آندومتر نامناسب برای جنین وجود دارد که منجر به ناباروری یا سقط جنین می شود. علاوه بر این، سطح پایین پروژسترون می تواند منجر به قاعدگی مکرر، سنگین یا حتی قطع آن شود و خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می دهد.
مغز
مطالعات نشان داده است که سطح پایین پروژسترون با سطح بالایی از اضطراب ارتباط دارد. بر این اساس، برخی از زنان در دوران یائسگی و در طی افسردگی پس از زایمان دچار تغییرات خلقی مرتبط با سطح پایین پروژسترون می شوند.
استخوان ها
از آنجا که نقش اصلی استروژن و پروژسترون در کنار یکدیگر افزایش تراکم استخوان است ، سطح پایین پروژسترون ممکن است باعث پوکی استخوان به خصوص در زنان قبل از یائسگی شود.
سیستم ایمنی
هورمون تیروئید مسئول تحریک فعالیت سلول در سیستم ایمنی بدن است و استروژن بالا با سطح پایین پروژسترون این فعالیت را مهار می کند. هنگامی که بدن در اثر عدم تعادل فرسوده می شود، سیستم های ایمنی و گردش خون ضعیف می شوند.
به دلیل نوسانات غیر طبیعی هورمونی، علائم و نشانه های مختلفی تا زمان بهبود بیماری زمینه ای ایجاد می شود. با این حال، دوره هایی در زندگی باروری یک زن وجود دارد که در آن پروژسترون به دلیل شرایط طبیعی به شدت در نوسان است.
آزمایش هورمون پروژسترون
آزمایش پروژسترون یک آزمایش خون ساده به منظور اندازه گیری سطح پروژسترون خون است که پزشک به منظور تشخیص کیست های تخمدانی، مشکلات باروری، شک به بارداری خارج از رحم یا سقط جنین این آزمایش را تجویز می کند.
رویش مدیا
