چند ترفند برای درمان وسواس فکری و عملی

وسواس و افکار مزاحم یک فشار فکری است برای ادامه یک فکر یا یک عمل که فرد به غیر منطقی بودن آن واقف است اما قادر به توقف آن نیست . وسواس را می توان یک ایده، فکر، تصور، احساس یا حرکت مکرر یا مضر دانست که با احساس اجبار و علاقه به مقاومت در برابر آن همراه است. بیمار متوجه غیرعادى و نابهنجار بودن رفتار خود است.

وسواس های فکری یا عملی سبب اتلاف وقت می شوند و اختلال قابل ملاحظه ای در روند معمولی و طبیعی زندگی، کارکرد شغلی، فعالیت های معمول اجتماعی یا روابط فرد ایجاد می کنند. بیمار مبتلا به اختلال وسواسی – جبری ممکن است فقط وسواس فکری، فقط وسواس عملی، یا هر دوی آن ها را با هم داشته باشد.

ربابه نوری روانشناس بالینی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره وسواس فکری و راه‌های درمان آن، اظهار کرد: وسواس یک فکر مزاحم، آزار دهنده و تکراری است که به زور وارد ذهن می‌شود و فرد را مورد آزار قرار می‌دهد علی رغم اینکه شخص اصلا تمایلی به فکر کردن راجع به آن موضوع ندارد ولی به زور وارد می‌شود و معمولا درمورد آن چیزی هست که فرد درمورد آن حساس است.

ترفندهایی برای درمان وسواس فکری و عملی

این روانشناس بالینی ادامه داد: فکرهای وسواسی معمولا راجع به آن موضوعی هست که فرد درباره آن حساس است مانند مذهبی بودن یک شخص که حساسیت‌های آن می‌تواند درباره تمیز یا نجس بودن و…، انسانی که بهداشت برای آن اهمیت زیاد دارد حساسیت تمرکزش بر روی بیماری‌ها می‌شود، والدی که فرزند دارد نیز این وسواس بر روی بچه‌ها متمرکز می‌شود که نکند اتفاقی برای فرزندم بیافتد و… است.

وی افزود: این افکار گاهی به تنهایی فقط یک فکر نیستند و می‌تواند تصویر ذهنی باشد یعنی فرد در ذهن خود تصور می‌کند که الان برای بچه‌اش اتفاقی افتاده و در شرایط بدی است و یک‌سری از این افکار و تصویرسازی‌های ذهنی که به ذهن او هجوم می‌آورد.

وی با بیان اینکه بسیاری از افراد فکرهای وسواسی دارند، تصریح کرد: خیلی از اوقات انسان‌ها فکر وسواسی دارند ولی به مرز اختلال نرسیده است و زمانی که این فکر وسواسی به اندازه‌ای می‌رسد که در واقع شدت پیدا می‌کند می‌تواند آرامش و زندگی او را فلج کند چرا که سبب رنج در آن می‌شود و فرد را به اختلال وسواسی می‌رساند.

نوری ادامه داد: معمولا فکر وسواسی به تنهایی سراغ فرد نمی‌رود یعنی گاهی اوقات فکر یا تصویر ذهنی به انسان هجوم می‌آورد و همراه با بدترین افکار بوده که موجب بر آشفتگی می‌شود و به دنبال افکار وسواسی در خیلی از موارد رفتار وسواسی هم بروز می‌دهد یعنی فرد برای پیشگری از آن اتفاق بد شروع به انجام کاری می‌کند یا اگر آن اتفاق نیافتد و آرامش در ذهن او حاکم شود شروع به فعالیت‌های روزمرگی می‌کند که به آن خنثی‌سازی یا رفتار وسواسی نیز گفته می‌شود که فرد برای رهایی از این درد و رنج شروع به انجام کاری می‌کند.

وی افزود: گاهی این رهایی از درد و رنج و مشغول شدن به انجام کاری آرام آرام تبدیل به عادت و اعمال تکراری می‌شود یعنی برای جدایی از آن افکار وسواسی مدام به بچه‌اش تماس می‌گیرد که کجایی، اتفاقی نیافتاده و یا شروع به شستن لباس‌ها می‌کند و زمانی که این فکر و رفتار وسواسی به اندازه‌ای می‌رسد، زندگی فرد را دچار اختلال و رنج می‌کند و شخص به جای توجه به همسر و فرزند یا زندگی‌اش در صدد برطرف کردن افکار وسواسی خود است.

وی تصریح کرد: متاسفانه بسیاری از افراد، وسواس را قبول نمی‌کنند و خیلی هم در برابر این موضوع مقاومت دارند برای اینکه بر این باورند که انسان‌های مرتب و منظمی هستند که خیلی رعایت مسائل مختلف را دارند ولی در واقع اینطور نیست و پای یک اختلال با رنج و عذاب در میان است چرا که وسواس بیماری هست که فرد را اذیت می‌کند.

راه‌های درمان وسواس فکری

وی ادامه داد: برخی از افرادی که با بیماری وسواس درگیر هستند اعتقاد دارند که کار درستی انجام می‌دهند و برای درمان دیر مراجعه می‌کنند.

وی با اشاره به دو راه درمان بیماری وسواس، افزود: دو درمان برای این بیماری وجود دارد که همزمان استفاده می‌شود یکی درمان دارویی است که با تشخیص روانپزشک تجویز می‌شود و دیگری رفتار درمانی که زیر نظر روانشناس بالینی تحت درمان قرار می‌گیرد و سبب کاهش درد و رنج و آرام گرفتن می‌شود.

نوری گفت: در رفتار درمانی دستور العمل‌هایی به فرد داده می‌شود که متناسب با سطح توان و آمادگی فرد تجویز می‌شود که البته نیاز به همکاری خود بیمار نیز دارد چرا که در درمان بیماری وسواس مشکلی وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: اگر فرد دیر به درمان اقدام کرد نیاز است تا با صبر و حوصله مراحل مختلف درمان را طی کند اما متاسفانه گاهی این رفتار وسواسی را والدین به فرزند نیز منتقل می‌کنند و با تشویق به انجام این رفتارهای وسواسی آن را در کودکی تقویت می‌کنند و حتی کودک چهار یا پنج ساله هم دچار این رفتار وسواسی می‌شود چرا که والدین اعتقاد بر درستی رفتارهای خود دارند.